Een stapje terug in de tijd, een sprong voorwaarts
Toen Oudega ontstond, was het dorp omringd door plassen en veengebieden. Wilde je hierheen, dan kon je beter de boot nemen dan paard en wagen. Pas sinds 1922 is Oudega gemakkelijk bereikbaar over land, want toen werd de Oudegaaster Zanding ingepolderd. Dat heeft voordelen, maar het dorp mist het water. We houden van de ruimte en de vrijheid die het water meebrengt. Van schaatsenrijden in de winter en bootjevaren in de zomer. Van wandelen, fietsen en visjes vangen. Daarom wordt Oudega weer Oudega aan het Water.
Een groot en stout plan, dat wij op zijn Smallingerlands waarmaken: in nauwe samenwerking tussen overheid, bewoners en ondernemers.
Een nieuw meer, maar als vanouds
Oudega ligt waar twee landschappen samenkomen: de Friese Wouden enerzijds, de Friese meren anderzijds. Maar de ligging aan het water kan in de toekomst beter uit de verf komen. Daarom is er een groot en stout plan gemaakt: we graven een nieuw meer! Zo wordt Oudega aantrekkelijker voor bewoners, maar ook voor toeristen die we graag zien komen. Het meer is nieuw, maar gaat eruit zien alsof het er altijd al lag. Sterker: het karakter van Oudega wordt erdoor versterkt.
De Oostelijke Poort naar de Friese Meren
De Gemeente Smallingerland heeft een prachtig plan: de Oostelijke Poort naar de Friese Meren worden. De aanleg van het nieuwe meer past bij dat plan. Maar ook de haven van Oudega wordt ingrijpend verbouwd. Want varen wordt pas echt een plezier als je ergens voor anker kunt gaan. Op een plek waar wat te ontdekken valt. Waar landschap en natuur de moeite waard zijn. Waar je gastvrij ontvangen wordt. Waar het eten en drinken goed is. Waar je slaapt als een roos. Ondernemers krijgen daarom alle ruimte om het dorp gezelliger te maken met winkeltjes, bars en restaurants. Landrotten blijven natuurlijk óók welkom: zij boeken een hotel of B&B.
Het water terug brengen
Het idee voor Oudega aan het Water ontstond al in de jaren negentig van de vorige eeuw. Wethouder Ines Pultrum, actief van 1994 tot 2004, lanceerde het idee om Smallingerland opnieuw aan te sluiten op de Friese Meren. Hij wilde ‘het water terug brengen in het centrum (van Drachten)’. De heropening van de Drachtster Vaart is er een resultaat van.
Pultrum dacht ook aan een nieuw meer, maar dat plan liep door allerlei oorzaken vertraging op. Pas in 2018 kreeg het weer de wind in de zeilen, met in het kielzog de vernieuwing van de haven van Oudega. Het zal Pultrum tevreden gestemd hebben, maar de opening van het meer komt voor hem te laat: hij overleed in 2020 op 73-jarige leeftijd.
Samenwerken: zo doen we dat hier
De eerste gedachten komen dus van één man, een bestuurder die groot durfde te denken. Maar de uitvoering laat zien hoe we zaken aanpakken in Smallingerland: samen. Bestuurders, bewoners en ondernemers hebben de handen ineen geslagen. Ideeën bedacht, kennis gedeeld, discussies gevoerd. Soms op het scherp van de snede, maar altijd met hetzelfde doel voor ogen. Een vaste klankbordgroep, samengesteld uit de toeristische sector, de landbouw, natuurbeschermers en dorpsbewoners, was van begin tot eind betrokken. Ook is het ontwerp steeds op internet te zien geweest, en kon iedereen die dat wilde ideeën inbrengen. Dat is typisch Open Drachten: samen maken we plannen mooier en beter. Zo doen we dat hier.
‘De gemeente ging van bepalend naar faciliterend’
Meindert de Boer, voorzitter van Feriening foar Doarpsbelang Âldegea, was in die rol betrokken bij de plannen. ‘Het was de gemeente die dacht aan een meer en een vernieuwde haven, terwijl lokale ondernemers vooral aan de slag wilden met de verpauperde Zuivelfabriek ‘De Hoop’. Die stond al twintig jaar leeg en was de rotte kies van het dorp. Daar moest wat mee gebeuren’. Aanvankelijk was er een plan om woningen in de fabriek te realiseren, maar dat is niet gelukt. ‘Alles verliep stroperig, er kwam niets van de grond.’
De sloop van De Hoop
Er kwam beweging in de zaak toen de gemeente overging tot aankoop van de zuivelfabriek. Zij besloot dat sloop van De Hoop de beste keuze was. Het was een van de tekenen van verandering bij de Gemeente Smallingerland. ‘Er kwam op enig moment een cultuuromslag, er werd bewust gekozen voor burgerparticipatie. Nieuwe projectleiders gingen actief met ons in gesprek. Toen konden wij als Oudega zeggen: ‘Dit willen wij, en zo willen wij het’. Natuurlijk lukte niet alles wat we wilden, maar er werd naar ons geluisterd. Dat maakte veel verschil. Terugkijkend kun je stellen dat de rol van de gemeente veranderd is: zij heeft zich ontwikkeld van bepalend naar faciliterend’.
Geen Venetiaanse toestanden
De uitkomst is dat de haven vernieuwd wordt: er is straks plaats voor vijf woonschepen, er komen tientallen ligplaatsen voor watersporters en er wordt een paviljoen gebouwd. Bovendien verrijzen er appartementen in de haven. Oudega is een hechte gemeenschap, iedereen is betrokken bij de plannen. ‘Er zijn bijeenkomsten georganiseerd waarbij iedereen zijn mening kon geven. Zo is er draagvlak voor de plannen verkregen.’ Waarom vindt Doarpsbelang de plannen goed voor Oudega? ‘Watertoerisme kan helpen het dorp levensvatbaar te houden. Al willen we hier nu ook weer geen Venetiaanse toestanden’.
